In de dramadriehoek valt niets te halen
What you are aware of you are in control of; what you are not aware of is in control of you.
== Anthony de Mello, spiritueel leider en auteur
Het model van de dramadriehoek
We kennen ze allemaal wel. Van die gesprekken die zonder dat je er grip op lijkt te hebben in no time ontaarden in een groot drama. Verwijten vliegen over en weer en er lijkt geen enkele uitweg meer mogelijk. De Amerikaanse sociaal psycholoog Steven Karpman heeft voor dit fenomeen een toepasselijke naam bedacht: de dramadriehoek.
Dit model is afkomstig uit de Transactionele Analyse, waarin de interactie tussen mensen wordt bekeken vanuit de verschillende rollen die we in kunnen nemen. Volgens Karpman heeft ieder mens drie egotoestanden in zich: de ouder, het kind en de volwassene. De ouder houdt zich vast aan de uitspraken van de eigen ouders en/of opvoeders uit de eerste levensjaren. Het kind reageert primitief en emotioneel. Dit in tegenstelling tot de volwassene, die in het hier-en-nu leeft en dus niet vanuit opgeslagen emoties reageert.
De drie egotoestanden
Als je een gesprek begint, doe je dat dus altijd vanuit een van de drie egotoestanden. En hetzelfde geldt voor je gesprekspartner. Als we allemaal altijd vanuit de volwassene egotoestand met elkaar zouden communiceren, dan zouden er nog maar weinig ruzies zijn. Helaas is de praktijk heel anders. Maar al te vaak reageren wij op basis van eerdere ervaringen en opgekropte irritaties.
Drama ligt altijd en overal op de loer. Een onschuldig bedoelde vraag, kan zomaar de aanleiding zijn voor een fikse ruzie of emotionele botsing. Volgens Karpman is het dan ook niet zozeer de inhoud van de boodschap maar de aard ervan, die bepaalt hoe de ander reageert. Zo sturen wij – zonder ons er misschien bewust van te zijn – voor een belangrijk deel de reactie van een ander.
De drie spelers
Het model van de dramadriehoek maakt daarom niet alleen onderscheid in de rollen die wij spelen, maar ook in de verschillende posities die we binnen een gesprek in kunnen nemen. De dramadriehoek kent drie ‘dramaposities’: de redder, het slachtoffer en de aanklager. Deze drie verhouden zich volgens een vast patroon met elkaar.
De redder is degene die helpt, die meent dat hij of zij weet wat goed is voor een ander en dus vaak uitblinkt in ongevraagd advies.
Het slachtoffer vindt deze afhankelijke positie wel prima en neemt zelf liever geen verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd klaagt deze bij anderen wel steen en been over al het onrecht dat hem of haar wordt aangedaan.
De derde en de laatste speler is de aanklager. Deze wijst anderen op hun tekortkomingen en wil koste wat kost zijn gelijk behalen.
Drama is theater, life, an escape from life, happiness, and sadness all rolled into one.
== Rebekah Adams, auteur
Ben zacht op de persoon en hard op de inhoud
Welke rol je ook inneemt – en dat kan zelfs binnen een gesprek wisselen – het is nooit de juiste. Want de dramadriehoek kent geen winnaars. Wat dat betreft is de overeenkomst met de Bermuda Driehoek groot. Je wordt erin meegezogen en je komt er niet zomaar uit. Al kun je in het geval van de dramadriehoek wel leren om eruit te stappen. Iets wat in het geval van de Bermuda Driehoek nog niemand is gelukt. Dit begint met het erkennen dat je in de dramadriehoek verzeild bent geraakt. Hoe moeilijk dat soms ook is en hoe subtiel de aanwijzingen daarvoor ook zijn.
Zodra je beseft dat je de dramadriehoek bent binnengetreden, is er nog maar een ding dat telt. Heel snel wegwezen! Want daar is voor niemand iets te halen. Natuurlijk kun je dit niet altijd voorkomen. Maar je kunt het wel leren sturen. Ben je bijvoorbeeld bewust van wat je zegt, op welke manier je het zegt en hoe een ander dit kan interpreteren. Maar neem zeker geen blad voor je mond. Ben zogezegd ‘zacht op de persoon en hard op de inhoud’.
Neem beslissingen met een koel hoofd en een warm hart
Neem nooit beslissingen zolang je je in de dramadriehoek bevindt! Beslissingen hoor je namelijk met een koel hoofd en een warm hart te nemen. En niet andersom. Een time out doet dan altijd goed. Slaap er eerst een nachtje over en neem wat constructieve afstand. Maar word niet afstandelijk. Want dan schakel je je emoties uit, en dat is nooit de bedoeling. Bedenk voor jezelf goed wat je wil bereiken en probeer boven de materie te gaan staan. Vraag jezelf daarbij af wat er nu echt aan de hand is en verplaats je ook eens in de positie van de ander. En neem zelf nooit de rol van slachtoffer op je, hoe verleidelijk dit ook kan zijn.
Bereik je doelen eerder
Zodra je zelf uit de dramadriehoek bent gestapt, is het wel wijs om te kijken of je gesprekspartner daar ook in slaagt. Anders is het als communiceren met iemand die dronken is. Het moet nu eenmaal van twee kanten komen. Maar als je er zelf uitkomt, volgt de ander meestal vanzelf. Gebeurt dit niet, dan doe je er goed aan om het gesprek te beëindigen en je af te vragen of dit contact of deze relatie wel toekomst heeft. Gelukkig hoeft het in de meeste gevallen zo ver niet te komen. Want hoe beter je dit soort gesprekken in goede banen leert te leiden, hoe beter het resultaat. Deze sociale vaardigheid komt niet alleen ten goede aan je maatschappelijke carrière – zo is het een belangrijk instrument bij onderhandelingen – maar ook in de privé-sfeer.
Je bereikt je doelen eerder en krijgt er overall een beter leven van.
