De Machtsdriehoek:

1. Almacht: De redderrol

Almacht draait om het verlangen naar totale controle. Mensen in almacht zien zichzelf als de redders die verantwoordelijk zijn voor het welslagen van anderen of een situatie. Ze rechtvaardigen hun controle door te geloven dat hun tussenkomst noodzakelijk is en zien hun acties als onmisbaar. Denken domineert in deze positie, waarbij mensen voortdurend redeneren waarom hun controle noodzakelijk is. Voelen wordt onderdrukt, aangezien emoties als zwakte worden beschouwd. Doen is erop gericht de situatie te beheersen en anderen te leiden.

Hoe almacht zichzelf ziet:

Mensen in almacht beschouwen zichzelf als de redder van situaties. Ze geloven dat zonder hun controle alles fout zou gaan. Ze voelen zich onschuldig omdat ze geloven dat hun acties altijd in het belang van anderen zijn.

Hoe almacht de andere posities beschouwt:

• Onmacht: Mensen in almacht beschouwen onmacht als zwak, passief en hulpeloos. Ze veroordelen degenen in onmacht omdat ze hun verantwoordelijkheid niet nemen en afhankelijk zijn van anderen om gered te worden. Ze zien hen als niet in staat om zelfstandig te handelen en vinden dat ze moeten ingrijpen.
• Machtsstrijd: Mensen in almacht ervaren machtsstrijd als destabiliserend en gevaarlijk. Ze zien degenen in machtsstrijd als chaotisch, bedreigend en proberen hun controle te ondermijnen. Almacht veroordeelt machtsstrijd als irrationeel en zoekt naar manieren om de strijd te neutraliseren en de orde te herstellen.

Voorbeelden van attitude, gedachten en gedrag in almacht:

Attitude:

1. “Ik weet wat het beste is voor jou.”
2. “Zonder mijn leiding gaat alles mis.”
3. “Kwetsbaarheid tonen is een teken van zwakte.”
4. “Ik ben verantwoordelijk voor het succes van dit project.”
5. “Anderen begrijpen de situatie niet zoals ik dat doe.”
6. “Ik moet de leiding nemen om chaos te voorkomen.”
7. “Ik moet anderen beschermen tegen hun eigen fouten.”
8. “Het is mijn taak om te zorgen dat alles goed verloopt.”

Gedachten:

1. “Als ik de leiding niet neem, gaat alles mis.”
2. “Ik ben de enige die de situatie begrijpt.”
3. “Mijn manier is de enige juiste.”
4. “Als anderen mijn instructies volgen, gaat alles goed.”
5. “Ik kan geen fouten maken.”
6. “Zonder mijn inbreng loopt alles uit de hand.”
7. “Ik moet alles onder controle houden om succes te garanderen.”
8. “Anderen hebben niet het inzicht dat ik heb.”

Gedrag:

1. Anderen controleren om de uitkomst te beheersen.
2. Trots en koppigheid. Beslissingen nemen zonder overleg.
3. Problemen van anderen overnemen zonder hen te betrekken.
4. Ongevraagd advies geven en verwachten dat het wordt opgevolgd.
5. Emoties van anderen negeren of minimaliseren.
6. Verantwoordelijkheden niet delen om controle te behouden. Martelaarschap.
7. Onschuld. Fouten verbergen en anderen de schuld geven als iets misgaat.
8. Anderen corrigeren wanneer ze niet voldoen aan verwachtingen.

Hoe almacht onschuld behoudt:

In almacht behoud je je onschuld door te geloven dat jouw controle noodzakelijk is en dat je handelt in het belang van anderen. Wanneer dingen misgaan, leg je de verantwoordelijkheid bij anderen, bijvoorbeeld door te zeggen dat zij je instructies niet goed hebben opgevolgd.

Denken, voelen en doen in almacht:

• Denken domineert: je rationaliseert waarom jouw controle essentieel is en waarom je de leiding moet hebben.
• Voelen wordt onderdrukt: emoties zoals twijfel en angst worden genegeerd, omdat ze je controle zouden kunnen ondermijnen.
• Doen richt zich op actie om de situatie onder controle te houden. Je neemt beslissingen voor anderen zonder hun input.

Hoe Almacht Doorbreken: empathisch ipv bemoeizuchtig

Om almacht te doorbreken, moet je allereerst jezelf overgeven aan je pijn, isolement en eenzaamheid. Daarnaast moet je leren verantwoordelijkheid te delen en kwetsbaarheid te tonen. Dit houdt in dat je accepteert dat je niet alles kunt controleren en anderen ruimte geeft om hun eigen beslissingen te nemen. Door deze controle los te laten, kun je gezondere, gelijkwaardige relaties opbouwen.

2. Onmacht: De slachtofferrol

In de positie van onmacht zien mensen zichzelf als slachtoffers van omstandigheden die buiten hun controle liggen. Ze leggen de schuld voor hun problemen bij anderen of externe factoren en blijven passief, omdat ze geloven dat ze niets kunnen veranderen. Voelen domineert in onmacht, waarbij emoties zoals angst, hulpeloosheid en schuldgevoelens hen verlammen. Denken wordt beperkt door deze emoties, en doen is minimaal omdat ze ervan overtuigd zijn dat elke actie zinloos is.

Hoe onmacht zichzelf ziet:

Mensen in onmacht zien zichzelf als machteloos en beschouwen hun situatie als buiten hun controle. Ze voelen zich onschuldig omdat ze geloven dat ze niets kunnen doen om hun situatie te veranderen. Ze verwachten dat anderen hun problemen voor hen oplossen.

Hoe onmacht de andere posities beschouwt:

• Almacht: Mensen in onmacht beschouwen almacht als dominant en controlerend. Ze voelen zich klein en afhankelijk, en vinden dat mensen in almacht hen niet serieus nemen. Ze zien almacht als bemoeizuchtig en betuttelend en veroordelen deze mensen omdat ze hen geen ruimte geven om hun eigen keuzes te maken. Mensen in onmacht voelen zich overheerst, onderdrukt en ontkend door almacht.
• Machtsstrijd: Mensen in onmacht ervaren machtsstrijd als intimiderend en bedreigend. Ze zien degenen in machtsstrijd als agressief en vermijden conflict, wat hun passiviteit verder versterkt. Ze blijven passief in de hoop dat anderen het conflict voor hen zullen oplossen.

Voorbeelden van attitude, gedachten en gedrag in onmacht:

Attitude:

1. “Ik kan het niet, het is te moeilijk.”
2. “Alles is tegen mij.”
3. “Niemand luistert naar mij.”
4. “Ik heb geen controle over mijn leven.”
5. “Ik ben een slachtoffer van mijn omstandigheden.”
6. “Het heeft geen zin om iets te proberen.”
7. “Anderen zouden het voor mij moeten oplossen.”
8. “Ik ben te zwak om iets te veranderen.”

Gedachten:

1. “Wat ik ook doe, het maakt geen verschil.”
2. “Dit is allemaal de schuld van anderen.”
3. “Ik kan nooit iets goed doen.”
4. “Ik heb geen controle over mijn situatie.”
5. “Waarom zou ik moeite doen? Ik faal toch.”
6. “Niemand begrijpt wat ik doormaak.”
7. “Het is hun schuld dat ik in deze situatie zit.”
8. “Ik heb geen macht over wat er gebeurt.”

Gedrag:

1. Klagen zonder actie te ondernemen.
2. Passief-agressief gedrag vertonen.
3. Verantwoordelijkheid ontlopen door inactief te blijven.
4. Afhankelijk zijn van anderen om problemen op te lossen. Samensmelten met de ander.
5. Geen initiatief tonen om verandering te bewerkstelligen.
6. Vermijden van confrontaties. Lijden beter dan conflict.
7. Uitstellen van beslissingen uit angst voor falen.
8. Zelfmedelijden tonen als reactie op moeilijkheden.

Hoe onmacht onschuld behoudt:

In onmacht behoud je je onschuld door de schuld bij anderen of externe factoren te leggen. Je blijft passief, omdat je gelooft dat je geen invloed hebt op je situatie, en je wacht tot anderen je problemen voor je oplossen.

Denken, voelen en doen in onmacht:

• Denken wordt overschaduwd door gevoelens van machteloosheid en angst, waardoor rationeel denken moeilijk is.
• Voelen domineert: angst, hulpeloosheid en schuldgevoelens verlammen je.
• Doen is minimaal: je onderneemt geen actie omdat je ervan overtuigd bent dat het toch geen zin heeft.

Hoe Onmacht Doorbreken: van hulpeloos naar authentiek

Om uit onmacht te komen, moet je leren verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen keuzes, daden en je eigen wensen voorop zetten. Door actief stappen te zetten om je situatie te verbeteren en je wensen te verwezenlijken, bevrijd je jezelf uit de slachtofferrol en herontdek je je eigen kracht.

3. Machtsstrijd: De aanklagerrol

In de positie van machtsstrijd draait alles om competitie, dominantie en het winnen van conflicten. Mensen in deze rol zien elke interactie als een gevecht om macht en proberen hun onschuld te behouden door de schuld volledig bij de ander te leggen. Ze voelen zich gerechtvaardigd om agressief of assertief te handelen, omdat ze ervan overtuigd zijn dat ze moeten vechten om te winnen. Doen domineert in deze positie: acties zijn impulsief en vaak agressief, en het doel is om de tegenstander te verslaan. Denken speelt een ondersteunende rol door strategieën te bedenken om de ander te overtreffen, terwijl voelen grotendeels wordt onderdrukt omdat emoties zoals empathie of twijfel worden gezien als zwaktes.

Hoe machtsstrijd zichzelf ziet:

Mensen in machtsstrijd zien zichzelf als vechters die moeten strijden om te overleven of hun positie te behouden. Ze voelen zich onschuldig omdat ze geloven dat hun agressie noodzakelijk is om zichzelf en hun dierbaren te beschermen of om te winnen. Het doel is om hun gelijk te halen, en ze zien elke vorm van compromis als zwakte.

Hoe machtsstrijd de andere posities beschouwt:

• Almacht: Mensen in machtsstrijd beschouwen almacht als controlerend, arrogant en betuttelend. Ze zien mensen in almacht als iemand die hun vrijheid probeert te onderdrukken door hen te vertellen wat ze moeten doen. Machtsstrijd ziet almacht als een vijand die moet worden uitgedaagd en verslagen, omdat deze controle over hen probeert te krijgen. Zij beschouwen almacht mensen als mensen die hen proberen te overheersen of te onderdrukken. Als iemand die hun autonomie ontkent.
• Onmacht: Mensen in machtsstrijd beschouwen onmacht als zwak en waardeloos. Ze verachten mensen in onmacht omdat ze niet vechten en zich in hun ogen laten onderdrukken. Machtsstrijd ziet onmacht als laf en als het tegenovergestelde van hun eigen strijdvaardige houding.

Voorbeelden van attitude, gedachten en gedrag in machtsstrijd:

Attitude:

1. “Ik moet winnen, anders verlies ik alles.”
2. “Het is ik tegen de ander. Mijn wil is sterker dan die van jou.”
3. “De ander probeert mij te ondermijnen.”
4. “Als ik niet vecht, word ik verslagen.”
5. “De ander is de vijand. Ik ben meer waard dan de ander.”
6. “Verliezen is geen optie. Beter strijdend ten onder dan opgeven.”
7. “Ik moet mijn positie beschermen.”
8. “De ander zal mij nooit verslaan.”

Gedachten:

1. “Ik moet winnen, anders verlies ik alles.”
2. “De ander probeert mij neer te halen.”
3. “Als ik toegeef, ben ik zwak.”
4. “Ik moet vechten om mijn gelijk te halen.”
5. “Het is een gevecht op leven en dood.”
6. “De ander wil mijn positie innemen.”
7. “Ik kan het me niet veroorloven om te verliezen.”
8. “Ik moet sterk blijven en geen zwakte tonen.”

Gedrag:

1. Confrontaties zoeken om de overhand te krijgen. Eisend.
2. Agressief reageren op kritiek of tegenstand. Vechtgedrag. Twistgedrag.
3. Snelle, impulsieve beslissingen nemen om de ander te verslaan.
4. Druk uitoefenen op de ander om hun eigen positie te versterken. Battle of wills.
5. Argumenten of conflicten escaleren om de overhand te krijgen.
6. Zoekt een zondebok. Verwijten maken en de ander de schuld geven voor problemen.
7. Geen ruimte geven voor compromissen omdat dit als zwakte wordt gezien. Overheersend gedrag.
8. Provocerende opmerkingen maken om de ander te destabiliseren.

Hoe machtsstrijd onschuld behoudt:

In machtsstrijd behoud je je onschuld door te geloven dat de ander de vijand is en dat jouw agressie gerechtvaardigd is. Je denkt dat je alleen handelt om jezelf of je dierbaren te beschermen of om je gelijk te halen, waardoor je jezelf vrijpleit van schuld. Het doel is om de ander te verslaan en zo te bewijzen dat jij onschuldig en in je recht bent.

Denken, voelen en doen in machtsstrijd:

• Denken: In machtsstrijd wordt het denken vooral ingezet om strategieën te bedenken om de ander te verslaan. Je bedenkt manieren om je tegenstander te slim af te zijn, maar rationeel overleg of empathie komt nauwelijks voor.
• Voelen: Emoties zoals empathie of twijfel worden onderdrukt omdat ze als een risico worden gezien. Het tonen van kwetsbaarheid wordt gezien als zwakte die door de tegenstander kan worden uitgebuit.
• Doen: Actie domineert in machtsstrijd. Je handelt impulsief en agressief, met de focus op het winnen van het conflict. Je geeft weinig ruimte voor compromis en escaleert confrontaties om te winnen. Do or die.

Hoe Machtsstrijd Doorbreken: van beschuldigend naar assertief

Om uit de machtsstrijd te komen, moet je toegeven dat je het niet meer weet, dat je vastzit en leren je empathie en je kwetsbaarheid te tonen. Dit houdt in dat je erkent dat winnen niet altijd de oplossing is, en dat samenwerking en begrip vaak leiden tot betere resultaten dan confrontatie. Je moet jezelf toestaan om de strijd los te laten en ruimte te maken voor constructieve oplossingen die beide partijen ten goede komen. Van niet op durven geven naar overgave aan het proces en het universum.

Conclusie: De machtsdriehoek doorbreken

De machtsdriehoek toont drie destructieve posities waarin mensen terecht kunnen komen wanneer ze hun onschuld proberen te behouden door verantwoordelijkheid te vermijden. In almacht draait alles om controle, in onmacht om passiviteit, en in machtsstrijd om competitie. Elk van deze posities is gericht op het verleggen van de schuld naar anderen en het vermijden van verantwoordelijkheid voor eigen acties.

De sleutel om uit deze dynamiek te komen, is het vinden van een balans tussen denken, voelen, en doen. Mensen in almacht moeten leren verantwoordelijkheid te delen en kwetsbaarheid te omarmen. Mensen in onmacht moeten actie ondernemen en leren dat ze wel degelijk invloed hebben op hun situatie. Mensen in machtsstrijd moeten de focus verleggen van winnen naar samenwerking en leren empathie te tonen.

Door deze balans te vinden en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen keuzes, kun je je bevrijden uit de destructieve cyclus van de machtsdriehoek en gezondere, meer gelijkwaardige relaties opbouwen.