Codependency

De kern: definitie van codependency

Codependency is een destructief relationeel patroon waarbij je stelselmatig je eigen grenzen, waarden en behoeften verloochent om conflicten, afwijzing of verlies van controle te voorkomen.

Vanuit angst voor verlating en onveiligheid probeer je de ander emotioneel te reguleren en tevreden te houden, waardoor je je eigen negatieve emoties (richting jezelf en de ander) niet hoeft te voelen.

Tragisch genoeg raak je hierdoor steeds verder verwijderd van je authentieke zelf en je werkelijke behoeften.

Uiteindelijk ontstaat een dynamiek vergelijkbaar met het Stockholm Syndroom, waarbij je jezelf laat gijzelen door de potentiële negatieve emotionele reacties van de ander.

Het overlevingsmechanisme achter codependency

Wanneer je je eigen verlangens onderdrukt om de relatie te beschermen en te behouden, activeer je onbewust een overlevingsmechanisme dat zich manifesteert in de drie rollen van de dramadriehoek.

Dit is geen bewuste strategie, maar een primitieve neurologische respons op relationele bedreiging.

Vanuit existentiële angst om je verlangen kenbaar te maken—en daardoor de illusie van controle te verliezen—ontstaan er drie basale overlevingsangsten.

Elk van deze angsten triggert een specifieke fysiologische respons en bijbehorende rol:

De drie angsten en hun overlevingsstrategieën

1. Angst voor verstoting → Aanklager (Fight Response)
   • De angst: Vrees om uit je huidige sociale web te vallen of definitief afgewezen te worden—sociale dood.
   • De strategie: Je valt aan voordat de ander jou kan afwijzen. Door kritiek, beschuldigingen en aanvallen probeer je controle te behouden via dominantie.
   • Het verhulde mechanisme: “Als ik jou klein maak, kan jij mij niet afwijzen—want dan ben ik degene met de macht.”
2. Angst voor verplichting → Redder (Flight/Fawn Response)
   • De angst: Terreur dat je door huidige relaties wordt ingeperkt en je identiteit volledig verliest.
   • De strategie: Je vlucht uit je eigen gevoelens en behoeften door jezelf onmisbaar te maken. Via vleigedrag en zelfwegcijfering koop je emotionele veiligheid.
   • Het verhulde mechanisme: “Als ik mezelf weggeef en jou red, kun je me niet verlaten—want dan ben je afhankelijk van mij.”
3. Angst om vast te zitten → Slachtoffer (Freeze/Fawn Response)
   • De angst: De claustrofobische horror om voor altijd gevangen te zitten in het huidige relationele web—relationele dood.
   • De strategie: Je raakt verlamd, wordt passief en onderdanig. Door jezelf klein te maken en conflicten te vermijden, hoop je de situatie draaglijk te houden tot er een uitweg komt.
   • Het verhulde mechanisme: “Als ik onzichtbaar en geen bedreiging ben, zul je me met rust laten—en misschien krijg ik later een kans om te ontsnappen.”

De tragische uitkomst: zelfverraad

In al deze rollen en overlevingsstrategieën gebeurt hetzelfde verwoestende proces:

Je verliest jezelf volledig uit het oog, blijft gevangen in het patroon en komt steeds verder af te staan van je authentieke behoeften en verlangens.

Wat begon als een poging om de relatie te redden, wordt de systematische vernietiging van wie je werkelijk bent.

Het tragische resultaat: De strategieën die bedoeld waren om verlating te voorkomen, creëren precies de emotionele afstand en het verlies aan authenticiteit die echte intimiteit onmogelijk maken.

De werkelijke tragedie: Je raakt gevangen in een systeem waarin je jezelf moet opgeven om de ander te behouden—maar zonder jezelf is er niemand meer over om lief te hebben.

De uitweg: herstel van authenticiteit

De sleutel tot verandering ligt in het herontdekken van wie je werkelijk bent.

Door je eigen verlangens, grenzen en gevoelens te leren (h)erkennen en serieus te nemen, ontstaat er ruimte voor echte verbinding—eerst met jezelf, en dan pas met de ander.